با ایدهآلهای تئاتر خیابانی فاصله داریم/ این قالب نمایشی در ارتقا سطح فرهنگ عمومی جامعه موثر است
داور بخش تئاتر خیابانی به آرتیسفر گفت: تا به اینجا با تکرار روند آنچه که پیش از این وجود داشته روبهروایم. برای افزایش سطح آثار تئاتر خیابانی نیاز است در طول سال برنامهریزی آموزشی و تخصصی صورت بگیرد.
گروه تئاتر آرتیسفر: محمدحسین ناصربخت، از داوران بخش مسابقه تئاتر خیابانی در چهلودومین جشنواره تئاتر فجر با بیان اینکه داوری تئاترهای خیابانی همچنان در حال انجام است صحبت کردن پیرامون آن را نزدیک به واقع نمیبینم، گفت: اما تا به اینجا با تکرار روند آنچه که پیش از این وجود داشته روبهروایم. این موضوع مختص این دوره نیست. با ایدهئالهای تئاتر خیابانی و انواع نمایشهای دیگری که در این بخش در حال انجام است، فاصله داریم. نمایشهایی که میبینیم ذیل تئاتر خیابانی نمیگنجند. برخی از آنها تئاترهای محیطیاند و برخی دیگر پرفورمنسهاییاند که برای فضای خارج از صحنهی مرسوم و سنتی نمایش طراحی شدهاند. بنابراین همهی این نمایشها را نمیتوان ذیل مفهوم تئاتر خیابانی گرد آورد.
او ادامه داد: تئاتر خیابانی بیش از هر چیزی نیاز دارد هنرمند با فراغ بال و آسایش خاطر بتواند حرفهایش را بزند. اساسا این تئاترها، تئاترهای انتقادی هستند؛ بنابراین صبر و شکیبایی کسانی که این دست تئاترها را هدایت میکنند باید بیشتر باشد. اتفاقا این دست نمایشها میتوانند بسیار تاثیرگذار باشند، هم در حوزهی آموزش و هم در حوزهی ارتقا فرهنگ عمومی. حتی با همین تئاترهای خیابانی، میدانی و محیطی میتوان به توزیع عادلانهی کالاهای فرهنگی دست یافت؛ چرا که تعداد بیشتری از مردم میتوانند ازشان سهم ببرند. به همین دلیل گسترش این دست نمایش آنهم با شکیبایی تاثیر مطلوبی در جامعه خواهد داشت.
داور بخش تئاتر خیابانی با گفتن اینکه هنرمندان تیزبین تئاتر خیابانی میتوانند با نقد صحیح در ارتقاء فرهنگ جامعه بسیار تاثیرگذار باشند افزود: باید اجازه داده شود تحلیلها عمق پیدا کنند. یک وجهی آن برمیگررد به کسانی که تئاتر را هدایت و برنامهریزی میکنند و وجه دیگری از آن برمیگردد به کسانی که تئاتر خیابانی کار میکنند. این نوع از تئاتر نیاز دارد که هنرمندانش به کار بسیار مسلط باشند. مثلا جامعهشناسی و روانشناسی بخوانند و بدانند. چون بسیاری از اتفاقات در لحظه رخ میدهد و باید بتوان به سوالات آنی مخاطب به درستی پاسخ داد و تعامل ایجاد کرد. مهمترین ویژگیای که در تئاتر وجود دارد تعاملی است که با مخاطبش برقرار میکند. پس تئاتر خیابانی نیاز دارد هنرمندانش همه سطح مطالعاتیشان را بالا ببرند و موضوعات و سوژههایشان عمیقتر از این چیزی باشد که هست. نمیگویم تلاش نمیشود، تلاش میشود ولی کافی نیست. با ایدهئالها فاصله داریم. با برنامهریزی و پیادهسازی دورههایی که بشود دانش هنرمند تئاتر خیابانی را افزایش داد میتوان سطح تئاتر خیابانی را افزایش داد و متعاقب آن سطح فرهنگ عمومی جامعه را ارتقا بخشید.
ناصربخت در خصوص آموزشهای تکمیلی تئاتر خیابانی بین کرد: در جشنواره تئاتر خیابانی مریوان به طور تخصصی کارگاههای آموزشی برای هنرمندان این نوع نمایش بوده. شاید باید جشنوارههایِ تخصصیتر به این دورهها بپردازند و ضمنا کانون تئاتر خیابانی باید برای این موضوع در طول سال برنامهریزی کند. دورههای کوتاهی که بخواهد در جشنواره تئاتر فجر برگزار شود نمیتواند پاسخگو نیاز موجود باشد. این جشنواره فضا و فرصتی است برای آنکه در یک مدت زمان کوتاه گرد هم جمع بشویم و تجاربمان را با هم ردوبدل کنیم و از فضای جشنواره برای نمایش آخرین آثار تولیدی و ارائه آنها استفاده کنیم. ولی این کافی نیست. برای کارگاههای آموزشی باید فرصت بیشتری داشت. بهتر آن است که دورهها در طول سال برنامهریزی شود. هم در حوزهی نظریههایی که پیرامون تئاتر خیابانی و تئاترهای محیطی پرفورمنس آرت وجود دارد و هم در زمینه جامعهشناسی و روانشناسی. کسی که بازیگر تئاتر خیابانیست باید بسیار حاضرجواب باشد تا بتواند متناسب با سوال مخاطب تئاترش بهترین پاسخ را داشته باشد. اینها همه نیازمند این است که بازیگران دانش خود را تکمیل کرده باشند.
محمدحسین ناصربخت دربارهی حضور گروههای تئاتر خیابانی از کشورهای دیگر تکمیل کرد: تا به اینجا آنچه که من تماشا کردهام همه ایرانی هستند. اگر در اجراهای خیابانی نمایشی از کشورهای دیگر باشد به دلیل تراکم بالای نمایشها هنوز ندیدهام و اطلاع ندارم. مطمئنا اگر تجربههای دیگر ملل را ببینیم کمککننده است. این برای همهی قالبها صدق میکند و باعث ارتقا دانش، تعامل و ارتباط با آن ملل و ارتباط میان هنرمندان کشورها میشود. البته آنچه که بیش از این باید به آن پرداخته شود ارتقا دانش و هنرِ هنرمندان داخلی است. وجود گروههای خارجی در جشنواره و دیدن آثارشان از نزدیک یکی از راههای آشنایی با تجربههای جهانی است.