شعر بخوانیم یا غزل؟! | روایت ابراهیمپور از بیتوجهی به غزل و غزلسرایان
گروه فرهنگ و ادبیات آرتسیفر: اوایل اردیبهشت فراخوان چهارمین دوره جایزه «کتاب سال غزل» منتشر شد. این رویداد با دبیری حامد ابراهیمپور پس از سه سال تاخیر -بهدلیل شیوع ویروس کرونا- برگزار خواهد شد.
ابراهیمپور درباره روند برگزاری این رویداد ادبی به آرتسیفر، گفت: ایده برگزاری جایزه کتاب سال غزل در سال ۱۳۹۰ و در خلال برگزاری نشستهای ادبی «بوطیقا» با این نگرش که جایزههای خصوصی به قالبهای شعری کلاسیک توجه چندانی نمیکنند، عمده جوایز به شعر آزاد تعلق میگیرد و هیچ جایزه اختصاصی معتبری برای غزلسرایان وجود ندارد، شکل گرفت.
او با ابراز تاسف از این که برخی شاعران در دهه هفتاد – با موضعگیریهای افراطی- نگاه و برخورد نامناسبی با شعر موزون داشتند و حتی غزل را شعر محسوب نمیکردند، افزود: در برخی از جلسات شعر به تمسخر گفته میشد: (شعر بخوانیم یا غزل؟!) و فقط غزلسرایانی چون هوشنگ ابتهاج، سیمین بهبهانی، مرحوم حسین منزوی، محمدعلی بهمنی و چند بزرگ دیگر حاشیه امنی در این عرصه داشتند و غزلسرایان جوان در آن روزگار در جلسات شعر تحقیر میشدند و غزل بهاصطلاح مظلوم واقع شده بود. این رویه با وجود تلاشهای گروهی غزلسرایان متفاوت و نواندیش دهه هفتاد و خلق آثار مدرن و تاثیرگذار زیادی در این قالب کهن، تا دهههای بعد نیز ادامه داشت و کتابهای غزل و آثار منتشر شده در حوزه شعر کلاسیک -در بیشتر جوایز ادبی خصوصی و مستقل- خوانده نشده کنار گذاشته میشدند. این نادیده گرفتن عمدی و جبههگیری در حق غزلسرایان باعث شد عده بسیاری از غزلسرایان خوب و مستعد آن سالها دچار یاس و سرخوردگی شده و خانهنشین شوند و حتی عدهای از این دوستان پس از چاپ یکی دو کتاب از انتشار شعرهای خود پشیمان شدند و برخی دیگر نیز به کل شعر نوشتن را کنار گذاشتند.
ابراهیمپور غزل را قالب هزار ساله شعر فارسی دانست و ادامهداد: متاسفانه از اواسط دهه هشتاد- به موازات آغاز دوران بازگشت ادبی دوم و رواج تقلید از گذشتگان و هندینویسی در میان شاعران کلاسیک- دامنه جنبش سادهنویسی نیز از شعر آزاد به شعر کلاسیک سرایت کرد و این سادهنویسی به سادهانگاری ختم شد و شاهد آن بودیم که دوستانی حتی بدون تسلط کافی به فنون بلاغت و علم عروض و قافیه، تنها با ردیف کردن چند کلمه و خلق فضایی سانتیمانتال، چیزهایی به نام شعر تولید میکنند و بهمرور باعث تنزل ذائقه ادبی مردم میشوند. از آنسو فضای مجازی نیز به این روند دامن زد تا یکسری آثار سطحی و دلنوشتههایی که حتی نمیتوان عنوان متن ادبی را بر آنها اطلاق کرد، تحتعنوان شعر آزاد در اختیار مخاطب قرار بگیرد. با این اوصاف احساس وظیفه کردیم تا جایزهای کاملا مستقل و بیطرف را راهاندازی کنیم تا غزلسرایان جوان بدانند که خانهای برای خود دارند، کتابهای آنان خوانده و بدون حب و بغض داوری و تقدیر میشوند. داورانی که برای مرحله نهایی جایزه کتاب سال و بخش ویژه این جایزه (شاعران بدون کتاب) انتخاب شده و میشوند نیز از چهرههای برجسته و محترم غزل معاصرند و نمایندگانی از میان نحلههای مختلف غزل معاصر -از غزل سنتی تا مدرن- در هر دوره داوری میکنند و و تمام سلیقههای ادبی را در تیم داوری لحاظ کردهایم تا همه غزلسرایان شانس برابری داشته باشند.
او با این توضیح که سال ۹۱ فراخوان نخستین دوره جایزه کتاب سال غزل منتشر شد، اظهارداشت: این رویداد به شکل دوسالانه برگزار میشد، اما بهخاطر همهگیری کرونا متوقف شد و امسال آثار ارسالی نشر یافته طی سالهای ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ بررسی میشوند. این جایزه در دو بخش مجزا کتابهای چاپ شده و آثار منتشر نشده را مورد داوری قرار میدهد. گرامیداشت و تقدیر از یک غزلسرای پیشکسوت نیز همیشه یکی از بخشهای مهم این جایزه بوده است. ضمن این که اشعار نفر برگزیده در بخش ویژه (شاعران بدون کتاب) با حمایت کامل انتشارات آنیما به چاپ خواهد رسید.
این شاعر برگزاری جایزه کتاب سال غزل را سکوی پرتابی برای غزلسرایان جوان دانست و تصریحکرد: با معرفی آثار برتر به جامعه ادبی، غزلسرایان جوان جدیتر گرفته میشوند و این برگزیده شدن در این جایزه میتواند اعتباری برای ادامه فعالیت و بیشتر دیده شدن آنها باشد. بهاینترتیب به نوشتن دلگرم میشوند و چراغ غزل روشن میماند.
ابراهیمپور اضافهکرد: سی اردیبهشت آخرین فرصت ارسال آثار بود و این زمان بهخاطر حجم آثار رسیده و استقبال شاعران و ناشران یک هفته تمدید شد. مرحله داوری مقدماتی بهتازگی به اتمام رسیده و نام شاعران و کتابهای رسیده به مرحله دوم ظرف روزهای آینده اعلام میشود؛ تا پایان تیرماه نیز مراسم اختتامیه با حضور اعضای شورای سیاستگذاری و هیات داوران و اهدای جوایز به نفرات اول دو بخش برگزار خواهد شد.