کتاب «خسرو شکیبایی» برای نوجوانان منتشر میشود | بررسی ارزشهای دراماتیک حماسه کوراوغلو
گروه فرهنگ و ادبیات آرتسیفر: آزاده فخری نویسنده و مدیرمسئول انتشارات ادبیات نمایشی، با این توضیح که کتاب «خسرو شکیبایی» را برای نوجوانان در نشر گویا در دست چاپ دارد به آرتسیفر گفت: این کتاب که تحت یک مجموعه به همت منوچهر اکبرلو منتشر میشود در سه بخش تنظیم شده، فصل اول زندگینامه، فصل دوم آثار مهم همچون فیلمها و بازیها و فصل سوم حاوی نقدونظر صاحبنظران.
او در پاسخ به این پرسش که چه شناختی از خسرو شکیبایی دارد و نگاهش به این هنرمند چگونه است؟ اظهارداشت: من متعلق به نسل اول بعد از انقلاب هستم و طبیعی است که خاطرات زیادی از این هنرمند داشته باشم. از عکس تبلیغ فیلم «هامون» طرح جلد مجله «فیلم» که از همان سالها مخاطب و خواننده آن بودم تا آخرین فیلمهایش. حتی تبلیغ یک بانک با صدای او را به یاد دارم و اینکه افرادی این هنرمند را نمیشناختند ولی آن تبلیغ را بهخاطر صدای گرمش دوست داشتند. بههمین بهانه بگویم شکیبایی دوبله هم انجام داده و مشروح آن در کتاب آمده است. بعد از «هامون» دیگر دور شهرت به نام او چرخید ولی میدانم بیشتر مردم خسرو شکیبایی را با سریال «خانه سبز» به یاد میآوردند، گرچه پیش از آن در سریال «مدرس» در یک سکانس به یاد ماندنی و حتی بهزعم من غیرقابل تکرار در اجرای یک مونولوگ طولانی درخشیده بود. به نسل جدید و هر فردی که این مونولوگ را از دست داده پیشنهاد میکنم آن را ببیند، که یک کلاس درس فن بیان تمام و کمال است.
فخری در جواب این سئوال که کتاب «خسرو شکیبایی» چقدر به مخاطب نوجوان برای شناخت این هنرمند کمک می کند؟ توضیحداد: به هر حال کتاب بخشی از راه ارتباط ما با گذشته و در دورههایی تنها مرجع به گذشته بوده است. همانطور که بازار پر از کتابهایی در مورد مارلون براندو و امثال این بزرگان است باید به بزرگان وطنی فرصت جلوهگری داده شود. تا حالا که بهخاطر جبر جغرافیایی در محافل جهانی فرصت عرض اندام پیدا نشد، حداقل در زادگاه خودشان، به قول مهدی اخوانثالث: «در وطن خویشتن غریب» نباشند.
مدیر انتشارات ادبیات نمایشی همچنین با بیان این که امسال چهار کتاب جدید منتشر شده داشتیم، ادامهداد: نمایشنامه «حبابهای رنگی» نوشته شاهد الفت، کتاب «جیجک علیشاه» ذبیح بهروز با پژوهش و تالیف رحمت امینی، «موسیقی در پیشا تاریخ» سیروسلوک تاریخ موسیقی و پیدایش علوم نظری موسیقی از پارینه سنگی تا قبل از میلاد مسیح نوشته سیاوش دمیریان و «تاثیرات تئاتر بر بهبود کودکان سرطانی» اثر سمانه دادبود عناوین این کتابها است. چند نمایشنامه کوتاه با ترجمه نازیلا گودرزیان، رمانی از فابیو ولو و یک کتاب انگیزشی و کاربردی همگی به زبان ایتالیایی نیز در دست انتشار است و تا آخر سال به سرانجام میرسد.
او همچنین از نگارش کتاب «ارزشهای دراماتیک حماسه کوراوغلو» خبر داد و افزود: حماسه کوراوغلو از جمله حماسههای آذربایجانی بسیار تاثیرگذار به زبان ترکی آذربایجانی است که بهدلیل موضوع جهانشمول و روحیه حماسی و دلاوری نهفته در آن در تمام اقلیم قفقاز پراکنده شده و هر سرزمینی روایت خود را از آن دارد. در جمهوری آذربایجان، در زمان زعامت رژیم کمونیستی شوروی، عُزیر حاجی بیوف یک اپرای زیبا بر بخشی از آن نوشته است که همان یک تکه کوچک داستان از کل حماسه، در ایران توسط صمد بهرنگی فارسینویسی و منتشر شده است. در ایران و در سال ۱۳۵۸ نیز بهروز غریبپور نمایشی اقتباسی از آن را به نام «کوراوغلوی چَنلی بِل» در مرکز تئاتر کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان به روی صحنه برده است که از آن فقط تعدادی عکس در آرشیو مرکز تئاتر کانون در پارک لاله موجود است، که از متن و عکسهای موجود از این نمایش در کتاب استفاده کردهام.
فخری با بیان این که در ایران فعالیتی درباره حماسه عظیم کوراوغلو در قالب فیلم، سمفونی و هنرهای دیگر صورت نگرفته است، تصریحکرد: حال آنکه در مراسمهای نسلهای پیشین تا هفت شب قبل و بعد از عروسیهای آذربایجان، عاشیقها روایات این حماسه را با ساز مخصوص خود نقل میکردند، که از برخی عاشیقها سیدی هم در بازار موجود است. ولی آنچه ثبت و ضبط شده غیر از کتابی از محمدحسین طهماسب کتاب پژوهشی ارزشمند «کوراوغلو در افسانه و تاریخ» به قلم رحیم رئیسنیا است. تاکنون در مورد ویژگیها و ظرفیتهای دراماتیک این حماسه هیچ کار نوشتاری انجام نشده و از این نظر کتاب من در مورد ویژگیها و ظرفیتهای دراماتیک این حماسه که نتیجه پژوهش روی اکثر منابع موجود در ایران، ترکیه و جمهوری آذربایجان بوده اولین اثر محسوب میشود که مراحل نشر را طی میکند. قطبالدین صادقی که در زمینه آثار تطبیقی بسیار تخصص دارد نیز برای کتاب مقدمهای نوشته است. امیدوارم در زمینه پژوهشهای تطبیقی و اقتباسی همچنین استفاده از ظرفیتهای دراماتیک حماسههای وطنی، این اثر برای استادان و دانشجویان هنرهای دراماتیک، اعم از سینما و تئاتر مفید باشد.